مرز و موضوعات مرزی از جمله دغدغه‌های اساسی حکومتها و دولتها در اداره کشور و تنظیم روابطشان با مرزنشینان در دو سوی مرز و دولت‌های همسایه بوده است.
استان سیستان و بلوچستان و توسعه همه جانبه مرزی/یادداشت-مجتبی شجاعی
چند سالی است سیاست و دکترین خارجی کشورمان در مرز های شرقی مبتنی بر اقتدار، تعامل، محرومیت زدایی و استفاده از ظرفیتهای جوانان بومی تنظیم شده است. در گذشته در وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرز ، نبود استراتژی و برنامه منظم در خصوص مبارزه با قاچاق، صدور بخشنامه های مختلف، سودآور بودن کار قاچاق، ناهمگونی قوانین صادرات و واردات، همکاری نکردن کشور های همسایه و… تاثیر گذار بوده است و در وضعیت فعلی طی چند سال اخیر ، به رغم اصلاح بسیاری از این مشکلات و اراده رفع سایر مشکلات توسط دولت، اما هنوز سایه برخی قوانین و دستورالعمل های دست و پاگیر مبادلات مرزی را متاثر کرده است.
در قاچاق کالا برخی عوامل ساختاری که اتفاقا مربوط به قوانین و مقررات است و نیز روش های انجام کار و برخی تشریفات گمرکی، نقش مهمی دارند.
با راه اندازی بازارچه ها و گذرگاه های مرزی و البته استفاده بهینه از ظرفیت های اقتصادی مرز ها و به کارگیری توان بومی همان مناطق، وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم مرزنشین منطقه رونق می یابد. توسعه اقتصادی مناطق دور افتاده و محروم در شهر های مرزی با توجه به مقوله امنیت مرزی و بهره گیری از قابلیت های مرزنشینان در دفاع از حریم کشور، اهمیت بازارچه های مرزی را مطرح می کند و ارتقا می دهد و رونق خاصی به اقتصاد ساکنان حاشیه مرز های رسمی می بخشد. وجود حدود یک هزار و ۵۰۰ کیلومتر مرز های آبی و خاکی فقط یکی از مزیت های ژئوپلتیکی سیستان و بلوچستان است که برخی کشور های بزرگ و توسعه یافته در آرزو و رویای داشتن حتی یک کیلومتر مرز آبی هستند.
سیستان و بلوچستان به عنوان یکی از معدود استان های ایران چندین بازارچه مرزی فعال و غیرفعال در شمال و جنوب برای مراوده تجاری و ترانزیتی ایران با افغانستان و پاکستان دارد.
همچنین این خطه زرخیز از معدود استان های کشور است که دارای راه آهن بین المللی است و کشور پاکستان را از طریق ایران به سایر کشور های هم جوار متصل می کند و طی چند سال اخیر نیز دولت با تخصیص اعتبارات و اراده جدی در مسیر توسعه حمل و نقل ریلی استان گام برمیدارد.
از سویی می توان ادعا کرد از جمله آسیب هایی که همواره در این استان مشاهده شده اجرای طرح های مقطعی و بدون مطالعه دراز مدت بوده است که این عامل طرح های توسعه ای منطقه را ابتر یا کم اثر کرده است که قرارگرفتن استان در مدار رشد زیرساختی طی چندین سال اخیر و نگاه ویژه رهبر معظم انقلاب به توسعه منطقه و البته عزم جدی و همت دولت در اجرای زیرساخت ها روند رشد را در وضعیت نسبتا مطلوبی قرار داده است.
از دیگر سو بخشی نگری و نگاه غالب امنیتی به ویژه در حوزه تجارت که مزیت این استان مرزی محسوب می شود، می تواند از آسیب های مرز باشد که بحمدلله مدتهاست جامعه و مسوولین به این باور رسیده اند که نگاه به مرز نیازمند دوراندیشی و جامع نگریست.
روند رشد استان که اخیرا در بحثهای گاز و راه اهن روند فزاینده ای به خود گرفته است چشم انداز مثبت و امیدبخشی از توسعه و رشد را در دیدگان مردم استان قرار داده است که وحدت و همدلی و تعامل بین مردم، فعالین اقتصادی و دولت می تواند مسیر رشد استان را کوتاه کند و اتفاقات خوبی را برای مردم استان رقم بزند.
