درخت بنه بدلیل برخورداری از خواص دارویی منحصر بفرد و طیف مختلفی از ویتامین ها ضمن استفاده های درمانی متنوع در سلامت جامعه نیز تأثیر گذار است.
آوای سرحد – مصباح ایرندگانی ؛ درخت بنه که در گویش محلی بلوچستان به آن گُوَن یا خنجک،در گویش عامیانه فارسی به پسته کوهی و در طب سنتی به حبه‌الخضرا معروف است در مناطق مختلف بلوچستان خصوصا منطقه تفتان به وفور مشاهده می‌شود .
این درخت به دلیل ترکیبات و ویتامین‌های مؤثری که دارد، برای درمان انواع بیماری‌ها به خصوص بیماری‌های التهابی مانند روماتوئید و دردهای مفصلی مفید است،همچنین به عنوان مرهمی برای زخم به کار می‌رود ، دانه این میوه روغنی ارگانیک و سرشار از اسید‌های آمینه مقوی است.
خواستگاه درخت بنه در مناطق کوهستانی است که در برخی از مناطق ارتفاع این درخت ۷ الی۹ متر نیز میرسد، علاوه بر کارایی میوه اش ، درخت بنه منبع تولید شیره سقز در گویش محلی بلوچستان ( گُوَنجَک) می‌باشد.
کاربرد های گونجک در حوزه های درمانی و اقتصادی
گونجک صمغی به رنگ سبز خیلی روشن، غلیظ و بسیار چسبنده‌است که استفاده دارویی فراوان داشته و به عنوان یک ملین قوی در درمان یبوست و درمان ناراحتی‌های گوارشی استفاده می‌شود، از این صمغ در طب سنتی برای درمان زخم‌های چرکی، تسکین دردهای مفصلی و روماتیسمی نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
شیره بنه در درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله باز کردن گرفتگی صدا، کاهش پلاک‌های عروقی، تسکین کمردرد، درمان یرقان، درد زانو و فلجی همچنین به خاصیت ضد سرطانی و همچنین برگ‌های بنه به دلیل دارابودن ترکیبات آنتی‌اکسیدانی قوی و فواید میوه آن برای تقویت اعصاب و درمان ترک لب تأثیر فراوان دارد.
حدود ۲۵ درصد از شیره سقز بنه حاوی روغن پر ارزش و صنعتی تربانتین است که کاربردهای فراوانی در صنعت دارد.
علاوه بر این از شیره سقز در تهیه آدامس، عطر، خوشبوکننده‌ها، حشره‌کش‌ها و در صنعت داروسازی در تهیه نرم‌کننده‌ها و ضد عفونی‌کننده‌ها استفاده می‌شود، در صنعت پلاستیک‌سازی، تهیه واکس کفش و چرم و صنعت چاپ مورد استفاده قرار میگیرد.
جمع آوری و فروش گونجک در منطقه تفتان بعنوان یک منبع درآمد همواره مورد توجه مردم بوده و از دیرباز ساکنان این استان از خواص درمانی این صمغ استفاده میکنند.
خواص بنه یا گُوَن
بنه یا گُوَن سرشار از مواد مغذی و پر انرژی است که تقریباً خواص آن از پسته معمولی یا پسته آجیل بیشتر است، این دانه خوراکی و چرب دارای طعم بسیار مطلوبی بوده به گونه‌ای که برای ازبین بردن طعم تلخ و بد برخی از دارو‌ها از عصاره پسته کوهی استفاده می‌شود، میوه، روغن و صمغ بنه در حوزه طب سنتی از دیرباز مورد استفاده بوده و از مهم‌ترین ترکیبات بنه شامل اسید‌های چرب غیر اشباع، توکوفرول‌ها، فیتواسترول، کاروتنوئید‌ها و فنول‌ها میتوان اشاره کرد.
از مواد مغذی موجود در میوه بنه یا گُوَن ویتامین‌های گروه A، E، B و D را میتوان نام برد.
اثرات ضد میکروبی میوه بنه
بر اساس تحقیقات انجام شده پیشین بنه و عصاره آن اثرات قوی ضدباکتریایی در مقابل برخی از باکتری‌ها از خود نشان داده‌اند و میتواند بعنوان آنتی بیوتیک طبیعی استفاده شود، عصاره آن میتواند با باکتری‌های استافیلوکوکوس اورئوس، اشریشیا کلی و کلوستریدیوم اسپوروژنز که به طور معمول موجب مسمومیت‌های غذایی و التهابات گوارشی در انسان می‌شود، مقابله کند.
موثر در کاهش کلسترول و جلوگیری از بیماری‌های قلبی _عروقی
روغن پسته کوهی یا بنه غنی از اسید‌های چرب غیر اشباع است، پژوهش‌ها درباره اثر روغن بنه بر چربی‌ها و لیپوپروتئین‌های خون موش صحرایی و خرگوش نشان داد که مصرف خوراکی روغن یا میوه بنه وحشی سبب افزایش HDL کلسترول و کاهش LDL کلسترول خون می‌شود؛ درنتیجه میتواند در کاهش بروز بیماری‌های قلبی _عروقی بسیار مؤثر باشد.
فعالیت آنتی‌اکسیدانی و کاهش قند خون
در بررسی‌های علمی مشخص شد که استفاده از عصاره صمغ این درخت و میوه آن در کنترل میزان قند خون بیماران دیابتی تأثیر مثبتی دارد، همچنین مطالعاتی بر روی میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره بنه صورت گرفته است که نتایج نشان دهنده میزان تأثیر و فعالیت آنتی‌اکسیدانی قابل توجه آن است.
تقویت سیستم ایمنی با میوه بنه
اولئیک‌اسید موجود در گُوَن باعث افزایش تولید گلبول‌های سفید و تقویت سیستم ایمنی بدن در برابر هجوم عوامل بیماری‌زا می‌شود. خواص آنتی‌اکسیدانی اولئیک‌اسید موجود در بنه در خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد مضر و کاهش آسیب‌های ناشی از اکسیدان‌ها منجر می‌شود. برای جلوگیری از بیماری‌های التهابی مانند آتریتروماتوئید و اختلالات خودایمنی مانند فیبرومیالژیا از بنه که سرشار از اولئیک اسید است، استفاده می‌شود.
روغن بنه در کاهش درد مفاصل ، کمک به رویش مجدد موهای آسیب دیده، التیام سوختگی و بهبود لکه‌های حاصل از جوش و زخم، تاثیر قابل توجه در بهبود زخم پای افراد دیابتی ، رفع فقر آهن و کم خونی کاربرد بسزا و چشمگیری دارد.
ضرورت جلوگیری از نابودی درختان و ایجاد زمینه فرآوری محصولات
با توجه به خودرو بودن بنه و رشد و ثمردهی این درخت و سایر گیاهان دارویی در شرایط کاملاً ارگانیک و طبیعی بدون هیچ کود و مواد غیرطبیعی توجه بیشتر جهت جلوگیری از نابودی و ماندگاری هرچه بیشتر درخت بنه و سایر درختان و گیاهان دارویی را از سوی منابع طبیعی و دیگر ارگان های مرتبط با حفاظت درختان و منابع طبیعی را می‌طلبد، توسعه زیرساخت‌ها و ایجاد صنایع مرتبط با فراوری و بسته‌بندی محصولات دارویی و صنعتی از درخت بنه و سایر گیاهان دارویی با ایجاد کارگاه ها و کارخانه های کوچک میتواند به توسعه اقتصادی منطقه و معیشت مردم و افراد جویای کار کمک کند.
انتهای پیام/۷۶۷۴
