منطقه حفاظت شده ‘کوه بیرک با گستره بیش از ۷۰ هزار هکتار واقع در ایرندگان و مهرستان است که محدودهٔ کوه بیرک ایرندگان مهمترین زیستگاه پلنگ دربلوچستان ایران است. 

جغرافیای کوه بیرک

پایگاه خبری آوای سرحد –  کوه بیرک از شرق دشت پی گل واقع در بخش ایرندگان شهرستان خاش شروع  و تا شمال غربی شهرستان مهرستان ادامه دارد.

طول تقریبی این کوهستان حدودا ۱۲۰ کیلومتر و عرض آن بطور متوسط ۱۰ کیلومتر می‌باشد.

طول جنوبی و غربی و شمال غرب آن در بخش ایرندگان شهرستان خاش واقع است که  روستاهای گواتامک، سپتوک، دهستان سرکور ، روستاهای دهستان کهنوک و روستاهای پستاک و چگرد در جنوب آن قرار دارند . 

همچنین روستای اسپه و زیرکدان و غیره در غرب آن و پالیزان  ، گوالشتان، بگ، رسول آباد  در شمال آن واقع شده‌اند.

بلند ترین نقطه این کوهستان با ارتفاع ۲۷۴۰ متر از سطح دریا در روستای سپتوک ایرندگان قرار دارد.

البته بیشتر خوانندگان، نویسندگان و مسئولین  این رشته کوه را بنام زابلی می‌شناسند در صورتی که بیش از نیمی از آن در شهرستان خاش است .

منطقه حفاظت شده کوه بیرک

منطقه حفاظت شده کوه بیرک با گستره بیش از ۷۰ هزار هکتار واقع در ایرندگان و مهرستان است که محدودهٔ کوه بیرک ایرندگان مهمترین زیستگاه پلنگ  در سیستان و بلوچستان  است.

این گونه یکی از بزرگترین نژادهای پلنگ در دنیا را نیز تشکیل می‌دهد. وزن یک پلنگ از این گونه بالغ به ۹۰ کیلوگرم و طول بدنش به ۱۸۰ سانتی‌متر می‌رسد و رنگ‌های سفید، زرد، زرد قرمز یا زرد خاکستری در خالهای این حیوان وجود دارد.

این نوع پلنگ ایرانی زندگی در نقاط جنگلی و کوهستانی، ارتفاعات بالای سه هزار و ۵۰۰ متر، نواحی پردرخت و صخره‌ای و نزدیک رودخانه را ترجیح می‌دهد. خوراک اصلی این جانور گوسفند،بز وحشی و گاهی خوک وحشی است و در صورت کمیاب بودن شکار، از پرندگان، چرندگان و حیوانات کوچک دیگر نیز تغذیه می‌کند.

غار ها و چشمه های کوه بیرک

روستاهای دامنه کوه بیرک در ناحیه ایرندگان بسیار زیبا و دیدنی و نقاط گردشگری این بخش می‌باشند.

این کوهستان مکانهای باستانی و غارهای طویل و سنگ نوشته‌های تاریخی  دارد و غار گواتامک و غار صداکی و آبشار های متعدد در کنار طبیعتی زیبا باعث جذب گردشگر های بومی فراوانی میشود. 

زیست بوم بیرک

بیشترین دارو های گیاهی بلوچستان از کوهپایه‌ها و اطراف آن برداشت می‌شود.

طبق گزارش‌های محلی نیز حیوانات وحشی زیادی مثل گراز پلنگ ایرانی، خرس (مم)، خرگوش، بز کوهی و پرندگان متعددی در آن منطقه وجود دارد.

با توجه به آب و هوای مطبوع آن و انواع گیاهان و درختچه‌های خوشبو، عسل آن شهرت دارد و همچنین بهترین دامهای محلی را دارا می‌باشد که گوشت دامی آن شبیه بز کوهی نرم و لطیف است.

این منطقه دارای آبهای معدنی فراوانی است که برای طب سنتی از آن استفاده می‌گردد.

ارتفاعات مهم :

۱ -۲۷۴۰ متر – قله مکی  روستای سپتک – بخش ایرندگان – شهرستان خاش

۲- ۲۶۲۵ متر – شهرستان سیب و سوران

۳- ۲۵۵۳ متر – بخش ایرندگان – شهرستان خاش

۴- ۲۵۵۰ متر – نزدیکی روستای گواتامک – بخش ایرندگان – شهرستان خاش

۵- ۲۵۲۰ متر – بخش ایرندگان – شهرستان خاش

۶- ۲۴۹۹ متر – محل دکل صدا و سیما – شهرستان مهرستان

راهنمای مسیر غار ها:

۱- غار گواتامک – روستای گواتامک – بخش ایرندگان – شهرستان خاش

۲- غار صداکی – روستای پستاک – بخش ایرندگان – شهرستان خاش